ضرورت‌های ویراستاری در صنعت نشر

یاسین محمدی- روزنامه‌نگار: تعیین دستمزد ویراستار بر اساس توان ویراستار، رویکردی حرفه‌ای نیست؛ زیرا فرض بر این است   ویراستاری   که از سوی ناشر به کار گرفته شده، با حداقل استاندارد‌ها آشنایی دارد. بنابراین بعد از پذیرش میزان توان ویراستار، باید به نوع کار توجه کنیم.
تفاوت بین بهای کار ویراستاری به نوع کار ویراستاران مربوط می‌شود. آیا قرار است ویراستار در ابتدایی‌ترین سطح؛ یعنی فقط نمونه‌خوانی کند، یا اینکه در بالاترین سطح، ویرایش ادبی و فنی و مقابله با متن اصلی را انجام دهد؟ پاسخ به این پرسش‌، تعیین سطح‌کننده درآمد ویراستار است.
شاید فردی که در حوزه ویراستاری به مقام استادی رسیده برای کار خود نرخی را پیشنهاد کند که موضوع دیگری است، اما در کل، نرخ ویراستاری نباید براساس شهرت ویراستار تعیین شود.
برای تعیین قیمت در حوزه ویراستاری، الگو‌های مختلفی وجود دارد که رایج‌ترین آن ویراستاری براساس تعداد کلمات است که به نظر من این شیوه تعیین نرخ، شیوه‌ای منطقی به‌شمار می‌آید.
معمولا ویراستار مدعی می‌شود که از توان لازم برای ویراستاری برخوردار است. طبیعتا این ادعا باید از سوی ناشر بررسی شود. در ادامه، براساس نتایج این بررسی و همچنین قالبی که برای متن‌های تخصصی و غیر‌تخصصی از نظر زمان و دشواری تعریف شده، کار به ویراستار سپرده و قیمت ویراستاری تعیین می‌شود.
شاید تلاش‌هایی برای سهم ویراستار از پشت جلد کتاب انجام شده، اما با توجه به تغییر شکل بازار، از‌جمله کاهش چشم‌گیر شمارگان کتاب، با نویسنده یا مترجم هم دیگر قرارداد‌های قابل‌توجهی منعقد نمی‌شود. بنابراین تعیین این سهم برای ویراستار بعید است.
با توجه به اینکه ویراستار شراکتی با ناشر یا مولف ندارد، سود و زیانی نیز برای او وجود نخواهد داشت. به‌عبارت دیگر فعالیت ویراستار مانند گرافیست، لیتوگرافیست و چاپخانه‌دار و سایر صنوف خدمات‌رسانی نشر است. در واقع؛ مابه‌ازای این خدمت است که ویراستار دستمزدی را دریافت می‌کند.
طی سال‌های اخیر در حوزه ویراستاری، افزایش دستمزدی را شاهد نبودیم و تفاوت چندانی از سه تا چهار سال پیش ایجاد نشده است.
ویراستاران از قافله عقب‌مانده و نادیده گرفته شده‌اند. به‌نظرم باید بین افزایش دستمزد فعالان حوزه‌های مختلف نشر تناسب وجود داشته باشد؛ کما‌اینکه در حوزه‌های مختلف خدمات نشر، افزایش قیمت داشته‌ایم. بنابراین در حوزه ویراستاری، نیز باید این افزایش دیده شود.
در شرایط موجود، حتی با فعالیت روزانه و متعارف 6 تا 8 ساعت، بعید می‌دانم دستمزد قابل‌توجهی به دست آید.
شاید برخی از ناشران به دلیل وضعیت فعلی بازار و شمارگان پایین و سود اندک تولید کتاب از ویراستاری کتاب‌ها چشم‌پوشی کنند. ناشران ممکن است، ویراستاری را به دوش مولفان بگذارند؛ اما این رویکرد عام نیست. برخی از ناشران کیفیت را فدای هزینه نمی‌کنند.
به‌طور کلی تشکیل و فعالیت انجمن‌های غیر‌دولتی، رویکرد قابل‌توجهی است. تاثیر‌گذاری این انجمن‌ها زمانی افزایش پیدا می‌کند که بتوانند مقبولیت کافی را بین هم‌صنفی‌ها به وجود بیاورند و استقلال خود را حفظ کنند.
اگر انجمن نرخ ویراستاری را اعلام کند اما همه ویراستاران به این نرخ پایبند نباشند و حتی با نصف این نرخ با ناشر توافق کنند، اتفاق جدی را شاهد نخواهیم بود.(ایبنا) ورزش3...