محمدعلی فروغی و ناصرالدین شاه در دارالفنون!

شیرزاد عبداللهی‪-‬ مفهوم محمدعلی تعریف مفهوم فروغی تعریف از شخصیت های بزرگ و موثر ومیهن دوست تاریخ معاصر ایران است. اخیرا بخشی از خاطرات او مربوط به دوره نوجوانی اش منتشر شده است. مفهوم فروغی تعریف در مدرسه مفهوم دارالفنون تعریف تحصیل می کرد . یک روز مفهوم ناصرالدین تعریف ‌شاه همراه گروهی از ملازمان از مدرسه بازدید کرد. فروغی می نویسد: “ معلم مرا پیش کشید و کتابی انگلیسی به دست من داد که بخوانم. شاه به مهربانی کتاب را از من گرفت و خود مشغول خواندن شد و از من می پرسید که معنیش چیست؟...» شاه کمی با زبان فرانسه آشنایی داشت و ظاهرا تصور کرده بود که متن به زبان فرانسوی است و تقریبا همه کلمات را غلط می‌خواند . فروغی می نویسد : “ هنوز یک سطر را تمام نکرده بود که هلهله از رجال بلند شد. کج شدند،‌ راست شدند، پیچ و خم خوردند، غش و ضعف کردند، یکی گفت: “سِحر می‌کنید، دیگری گفت معجزه دارید، دیگری گفت شما کی انگلیسی خواندید که ما خبردار نشدیم؟…. مختصر، کمدی عجیبی بود و من مبهوت مانده بودم. بعدها دانستم که این تملق‌گویی‌ها در جنب مجالس دیگرِ چاپلوسی باز آبرومند بود. “ در کشورهای جهان سوم صاحبان قدرت حتی اگر در ابتدا سلیم النفس و متواضع باشند در مقابل امواج تملق اطرافیان ، در مورد توانایی های خود دچار کژتابی می شوند . همیشه این سوال مطرح بوده که دیکتاتورها، مخلوق تملق گویی جماعتند یا جماعت تملق گو، محصول دیکتاتوری حاکمان؟ در دنیای ماقبل مدرن مطلوب عقلا این بود که فردی صالح و دانشمند و فیلسوف حاکم شود. اما بعدا معلوم شد که آدم ها بعد از رسیدن به قدرت تغییر می کنند و قدرت فسادآور است. در حکومتداری مدرن برای حل این مشکل تدبیری اندیشیده شده است. این تدبیر توزیع قدرت بین قوا و نهادهای مختلف و برقراری اصل “چک و بالانس” به جای تمرکز قدرت در دستان یک فرد یا یک نهاد است . اگر در گذشته پادشاه و حاکم هم منشاء انشای قانون و هم مجری قانون و هم قاضی یا نصب کننده قاضی بودند، در تقسیم قوا، این سه قدرت از هم جدا شده و همدیگر را کنترل می کنند. البته در جهان مدرن هم برحسب تصادف یا کودتا یا انقلاب ممکن است فردی غیر متعادل مثل موگابه یا قذافی و ... در یک کشور عقب مانده به قدرت برسد و قدرت را برای چند دهه قبضه و مخالفان و رقبای خود را نابود کند . اما درجهان اول وقتی فردی مانند ترامپ با ویژگی های شخصی مستبدین جهان سوم، رییس جمهور می‌شود از هر طرف که دست‌اندازی و تجاوز کند در تور قوه مقننه و قوه قضاییه و رسانه ها گیر می‌افتد. رییس جمهور اقتدار گرا در یک دمکراسی تبدیل به یک کاریکاتور می شود. او نمی تواند خارج از قانون اعمال قدرت کند. درست مثل یک سیلاب می ماند که در یک زمین سنگلاخی و یا دارای پوشش گیاهی جاری شود. سرعتش گرفته می‌شود. سیستم چک و بالانس و توزیع قدرت ، برای همه نهادها و افراد مثل سرعت گیر و پست کنترل در اتوبان ها عمل می کند. راننده مجبور است با رسیدن به این موانع سرعت خود را بکاهد یا کاملا متوقف شود. اگر اینکار را نکند خودرویش در برخورد با موانع واژگون می‌شود، نوع قدرت حکومتی در دمکراسی ها، با نوع قدرت در جوامع استبدادی هم متفاوت است. در یک دمکراسی شخصیت قدرتمندی دیده نمی‌شود. سیاستمداران ویژگی خاصی ندارند. در این کشورها از قدرت افسون‌زدایی شده است. هاله و فره سلطنتی دور چهره هیچ فردی نیست. آدم ها می روند و می آیند اما سیستم به صورت اتوماتیک سرپا است. قدرت و اتوریته از فرد به سیستم منتقل شده است. اگر با دید جهان سومی به دمکراسی های امروز جهان نگاه کنیم از فرانسه تا بریتانیا و ایالات متحده غرق در آشوب و هرج اند . مکرون در فرانسه ، خانم می در انگلیس ، ترامپ در آمریکا ، خانم مرکل در آلمان اتوریته و کاریزمای شخصی ندارندو صندلی هایشان لرزان است .هر چه جلوتر می رویم سیاستمداران بیشتر از گذشته شبیه آدم های معمولی می شوند. قدرت دمکراسی ها درست در همین نقطه است. در انگلستان نخست وزیران و وزرا می روند و می آیند . نمایندگان مجلس عوض می شوند، در سیاست هیچ لنگر و تکیه گاه ثابتی دیده نمی شود و حکومتی که دایما در حال تغییر و پوست اندازی است، برانداختنی نیست. وقتی نقطه صلبی در مقابل اراده و رای مردم وجود نداشته باشد براندازی هم بی معنا می شود. آنچه را که با نگاه ماقبل مدرن نقطه ضعف دمکراسی ها می دانیم ، در واقع نقطه قوت آنها است. شاه در آخرین سال‌های سلطنت خود به دمکراسی‌های غربی طعنه می‌زد که سیستم شما ناپایدار است و بیایید از من کشور‌داری یاد بگیرید. شاه با تملق گویی متملقان به قدری از پله‌های قدرت بالا رفت که دیگر امکان فرود آمدنش از طریق نردبان نبود ، در نتیجه با سقوط آزاد از اریکه قدرت به زیر کشیده و استخوان‌هایش خُرد شد. ورزش3...